درباره ی XBRL :در چند دهه اخیر پیشرفت های سریع در رایانه و فناوری ارتباطات، روشهای کسب و کار و انتشار اطلاعات به ویژه اطلاعات مالی را متحول ساخته است.
بطوری که امروزه سیستم های رایانه ای در تمامی جنبه های مختلف حسابداری از ثبت رویدادها گرفته تا پردازش و انتقال اطلاعات تهیه شده به استفاده کنندگان کاربرد دارند. فراگیر شدن کاربرد رایانه ها در انتقال اطلاعات باعث پیدایش فناوری جدید تحت عنوان اینترنت در سال (1960) شد.
گسترش استفاده از اینترنت به عنوان ابزاری برای انتقال اطلاعات به ویژه از نوع مالی باعث بروز مشکل ” امنیت اطلاعات ارائه شده” گشت. راه حل این مشکل در سال 1996 توسط کنسرسیوم وب جهانی ارائه شد و آن، زبان نشانهای توسعه پذیر XML بود.
هرچند وقت یک بار از شرکتهای کوچک و بزرگ خواسته می‌شود که مالی خود را به سازمان‌های مسئول نظارت بر رعایت قوانین، شرکتها یا افراد سرمایه‌گذار و غیره ارایه کنند. با وجود اینکه محتویات این گزارشها طبق یک قاعده استاندارد تهیه شده است اما ساختار‌ها از انواع مختلفی هستند.
در بین گزارشها می‌‌توانید فایل‌‌هایی با ساختار PDF، Excel، Word یا فایل‌های که CSV پیدا کنید. حتی بعضی‌ها یک کپی از دیسک سخت خود را می‌فرستند! XBRL برای این به وجود آمده تا یک ساختار مشترک ایجاد کند.
اگر همه شرکتها برای تهیه گزارشهای خود از یک زبان استفاده کنند، خیلی راحت‌تر می‌‌توان گزارشهای صحیح‌تری تهیه کرد و این گزارشها نیز توسط تمام گیرنده‌‌ها کاملا قابل فهم خواهد بود.
در حال حاضر در سراسر دنیا، بنگاه‌‌های اقتصادی بسیاری هستند که XBRL (Extensible Business Reporting Language) را به عنوان استانداردی برای تهیه گزارشهای کاری خود مورد استفاده قرار می‌‌دهند. تصور کنید که اگر همه شرکتها و سازمانها برای تهیه گزارشهای خود یک زبان را قبول کنند، این مسئله چطور به تجارت کمک خواهد کرد. با پذیرش چنین استانداردی می‌‌توان گزارشها را صحیح‌تر و راحت‌تر تولید نمود.
تعریف(XBRL)
XBRL یا “زبان گزارشگری تجاری گسترش‌پذیر” ، یک استاندارد جهانی مبتنی بر شکل بسط یافته زبان نشانه ای توسعه پذیر XML است که برای تهیه و مبادله الکترونیکی گزارش های بازرگانی در سراسر جهان، ایجاد شده است و پردازش اطلاعات را تسهیل نموده است. این زبان در کل درباره برچسب گذاری الکترونیکی داده ها است و آن را می توان با رمزینه مقایسه کرد.
XBRL یک استاندارد متن‌باز و رایگان است که توسط سازمان بین المللیXII)XBRL) توسعه داده شده است. زبان توسعه پذیر بدین معنی است که بعد از طراحی، در تاریخهای بعدی به سهولت می توان ترکیب هایی جدید را به آن افزود.
XII، كنسرسيومي غیرانتفاعی مشتمل بر بیش از 600 شرکت و آژانس فعال در حوزه های مختلف خدمات مالی، دولتی، فناوری و حسابداری است كه مسئوليت ترويج و نهادینه سازی XBRL در سرتاسر دنیا را به عهده دارد.
هدف(XBRL) چیست؟
هدف زبان گزارشگری مالی توسعه پذیر (XBRL)، فراهم ساختن مجموعه ای استاندارد از برچسب های زبان نشانهای توسعه پذیر XML است که می توان از آن برای ایجاد مستندات نمونه استفاده کرد. سپس این مستندات نمونه را می توان در فرمت های گوناگون نمایش داد. XBRL با فراهم نمودن مفاهیم مشترک بر پایه استانداردهای جهانی(مانند IFRS)، امکان مقایسه گزارشات مالی شرکتهای مختلف در بازه‌های زمانی متفاوت را فراهم می‌کند.
علاوه بر آن، حاوی اطلاعات و مستندات تکمیلی مانند برچسب‌ها(به زبانهای مختلف)، توضیحات، مراجع، روابط محاسباتی و … می باشد که امکان درک و تحلیل بهتر اطلاعات موجود در صورتهای مالی(در سطوح مختلف ملی و بین‌المللی) را فراهم می سازد.
در حال حاضر، واژه نامه و خروجی XBRL برای شرکتهای تولیدی تهیه شده و توسعه واژه نامه به دیگر بخشهای صنعت در مرحله بعدی پروژه مدنظر می باشد. همچنین تا کنون صورتهای مالی اصلی شامل ترازنامه، صورت سود و زیان و اطلاعات کلی مربوط به شرکتهای تولیدی در قالب XBRL ایجاد شده و قابل دسترسی می باشد.
مزایای XBRL چیست؟
XBRL در مراحل مختلف فرایند گزارشگری مالی مزایای گوناگونی فراهم می نماید. در بخش تهیه گزارشات، مواردی مانند خودکار سازی، اطمینان به درستی داده ها و قابلیت اعتماد بیشتر به آنها و مقرون به صرفه بودن را می توان به عنوان مزایای بکارگیری XBRL برشمرد.
ایجاد کارایی بیشتر در تبادل اطلاعات، کاهش هزینه های عملیاتی، کاهش خطاهای مربوط به ورود داده، افزایش اعتبار داده ها و در نهایت شفافیت بیشتر بازار از جمله مزایای بکارگیری XBRL برای نهادهای انتشاردهنده گزارشات مالی می باشند.
در بخش تحلیل داده ها، عدم نیاز به ورود مجدد داده ها در نرم افزارهای تحلیلی، بهبود فرایند تحلیلگری و در نتیجه افزایش کیفیت تصمیمات سرمایه گذاری را به دنبال خواهد داشت. بدین ترتیب، امکان مقایسه و تحلیل اطلاعات در سطح بین‌المللی برای سرمایه‌گذاران و دیگر استفاده کنندگان گزارشها در هر جای دنیا فراهم می‌شود.
چشم‌انداز آینده XBRL چیست؟
XBRL به عنوان راهکاری استاندارد برای انتقال و تبادل اطلاعات مالی کسب و کار ایجاد شده است.
این استاندارد فارغ از محدودیتهای زبانی کشورهای مختلف، قابلیت استفاده برای مقاصد مختلف تجاری را داشته و حوزه کارکرد آن تنها به اطلاعات مالی کسب و کار محدود نخواهد بود. انتظار می رود در آینده ای نزدیک بیشتر شرکتها، سازمانها و دولتها از مزایای بکارگیری این استاندارد در حوزه های مختلف کسب و کار(مالی و غیرمالی) بهره گیرند. زبان گزارشگری تجاری توسعه پذیر(XBRL) انقلابی بنیادی در شفافیت صنعت مالی است و تاکنون 100 پروژه XBRL در حوزه های مختلف در دنیا انجام گرفته است که در خاورمیانه ایران دومین کشور پس از امارات متحده عربی می باشد که اقدام به پیاده سازی این سیستم با رویکرد بازار سرمایه نموده است.
واضح است که XBRL به رشد خود ادامه می‌دهد. در 9 کشور جهان برای گزارشهای مالی، یا در حال حاضر دسته بندی‌هایی وجود دارد یا طرح پیش‌نویس آن آماده شده است. این رشد در دو مسیر موازی ادامه می یابد. اولا موسسات ناظر بر مقررات استفاده از XBRL را اجباری خواهند کرد، زیرا به این ترتیب وظیفه آنها به عنوان ناظر آسان‌تر می‌شود. این امر به این علت است که هزینه‌‌های ناظر بر پردازش داده‌‌ها به دلیل افزایش کیفیت گزارشهای رسیده، کاهش می‌‌یابد. دوم این که، اگر گزارشها صحیح و عاری از خطا باشند، هزینه کار با موسسات ناظر بر مقررات نیز کاهش پیدا می‌کند و در نتیجه XBRL به سود شرکتهای تجاری تمام خواهد شد.
وقتی یک بنگاه اقتصادی، داده‌‌ها را با دیگران مبادله کند (مثلا تبادل داده از شرکت فرعی به شرکت اصلی)، شاهد یک بازگشت سرمایه خواهد بود. درست است که پذیرش XBRL بی‌دردسر نیست، اما سودی که از صحت و بهره‌وری به دست می‌‌آید قابل خواهد بود. به هر حال از هر زاویه‌ای که نگاه کنیم می‌بینیم که پذیرفتن XBRL برای همه طرف‌های معامله یک موفقیت محسوب می‌شود.
